گفت‌وگوی اندیشه مدنی با راضیه فقیهی، سرامیست و صاحب گالری زی در بوشهر

  هنر را تجلی بیرونی و درونی اندیشه‌ها و نمودی در بیان شیوه‌های زندگی روزمره، تخیلات، آرزوها، اعتقادات و ... مردمان می‌دانند. سفالگری و سرامیک‌سازی نیز از جمله این هنرها است که با پیوند بین نقش، رنگ، بافت و شکل معرف فرهنگ و هنر ایرانیان در طول تاریخ پرفراز و نشیب این سرزمین بوده است. . جدا از پیشینۀ تاریخی، صنعت سفال و سرامیک هنری مردم پسند است که اهمیت اجتماعی آن را می‌توان از جنبه‌های گوناگون مورد بحث و بررسی قرار داد. سفال و سرامیک هنر جان دادن به  گِل است راضیه فقیهی، سرامیست و صاحب گالری زی در گفت‌وگو با اندیشه مدنی اذعان می‌دارد: «رشتۀ تحصیلی من در دبیرستان ریاضی و در دانشگاه مهندسی شیمی بود که ارتباط مستقیمی به هنر نداشت. هفت سال پیش پس از اتمام دانشگاه از روی علاقه شروع به انجام کار سفال کردم؛ به این صورت که روی سفال‌های خام خریداری شده نقاشی می‌کردم و برای نوروز سرویس هفت سین می‌ساختم. بعد از آن تصمیم گرفتم به‌طور جدی وارد کار سفال و سرامیک شوم و ظروف مصرفی تولید نمایم. به این ترتیب شروع به یادگیری و آموزش کردم و در حال حاضر شش سال است در این حوزه مشغول به فعالیت هستم.» این هنرمند دربارۀ چگونگی انتخاب نام گالری با لبخند توضیح می‌دهد: «زی به‌معنی زندگی یا جان دادن است که به‌لحاظ آوایی نیز شباهت‌هایی با نام خودم دارد. با توجه به سادگی این کلمه و با در نظر گرفتن اینکه شغل من به‌نوعی جان دادن به گِل است، احساس کردم این ترکیب انتخاب خوب و قشنگی می‌شود.» وی می‌افزاید: «تقریباً هشتاد درصد کارها تولید خودمان و بقیۀ محصولات را دو سه نفر از همکارانی که کارهایشان به‌لحاظ نوع ساخت، لعاب و نقاشی مختص خود آن‌ها است، به گالری ما ارائه می‌دهند.» سعی کردم نیاز جامعه را پوشش دهم فقیهی  در ادامه با اشاره به ایده‌پردازی و تصویرسازی محصولات سرامیکی تصریح می‌کند: «طی این چند سال سعی کرده‌ام نیاز جامعه را در قالب تولیدات ساده، طرح‌های حیوانات پرطرفدار و همچنین طرح‌های بومی مثل کارهای دریایی پوشش دهم که هر کدام را قشر و سنین خاصی از افراد جامعه می‌پسندند.» این مدرس سفالگری در مورد نقش طبیعت و فرهنگ بومی در سرامیک می‌گوید: «همان‌گونه که اشاره کردم بیشتر کارها دریایی هستند؛ به این صورت که یا طراحی زمینۀ کار دریایی است یا در نقاشی‌ها سعی کردیم آن را نشان دهیم. بعضی از گالری‌هایی هم که با آن‌ها کار می‌کنیم در جزیره یا جایی نزدیک به دریا هستند و دوست دارند محصولات تم  دریایی و جنوبی داشته باشد.» وی در خصوص تلفیق سنت و مدرنیته در هنر بیان می‌کند: «وقتی آن حالت سنتی و قدیمی بودن و بافت کار را نگه داریم و سعی کنیم با تغییر برخی المان‌ها آن را با هنر مدرن تلفیق کنیم جذابیت زیادی به اثر - چه در سرامیک و چه سایر کارهای هنری - می‌بخشد و ما هم در مواردی سعی کرده‌ایم این ترکیب را در کارهایمان لحاظ کنیم.» در سرامیک آزمون و خطا زیاد وجود دارد  اما یک سرامیست از تولید تا ارائۀ محصول با چه دشواری‌ها و چالش‌هایی مواجه است؟ راضیه فقیهی عنوان می‌کند: «یکی از چالش‌ها و دشواری‌های کار تهیۀ مواد اولیه است که معمولاً از خارج وارد شده و نوسان قیمت زیادی دارد. در حیطۀ سرامیک می‌گویند کوره قلب کارگاه است و می‌شود گفت گران‌ترین عضو هم خود کوره است که کار با آن و اتفاقاتی که در روند تولید ممکن است پیش بیاید و همچنین تعمیرات کوره، پر از چالش است.» وی با بیان اینکه در صنعت سفال و سرامیک آزمون و خطاهای زیادی وجود دارد خاطرنشان می‌کند: «برعکس آنچه تصور می‌شود شیمی در سرامیک کاربرد زیادی دارد. حساسیت کار، ترکیب‌هایی که باید ساخته شود، فرمول‌های لعاب و رسیدن به فرمول دلخواه و تست‌هایی که از کوره بیرون می‌آیند همه از جمله مواردی هستند که می‌تواند کار را خیلی پیچیده و دشوار نماید.» یک سرامیست همیشه پای کارش می‌ماند ما این توصیه را بارها شنیده‌ایم که بهتر است خشم و ناراحتی را در هنر و دست‌هایمان بریزیم؛ تجربۀ شما در این زمینه چگونه بوده و اساساً سفالگری چقدر به تعدیل احساسات ما کمک می‌کند؟ این سرامیست جوان در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «به‌طور کلی این ماجرا در حوزۀ صنایع دستی کاملاً صدق می‌کند. سفال و سرامیک نیز شاخه‌ای از صنایع دستی است که به‌خاطر کار با گل و آن حالت پشت چرخ بودن در زمان غم و ناراحتی به تخلیۀ انرژی و هیجانات و تعدیل احساسات ما کمک می‌کند. تولید فرآیند پیچیده‌ای است اما آن حس و حال خوبش موجب می‌شود یک سرامیست همیشه پای کارش بماند.» وی در پایان اذعان می‌دارد: «صنعت سفال و سرامیک در بوشهر خیلی کم جا افتاده است، چراکه ذهنیت بیشتر این بوده که این هنر به شهرهایی مثل همدان، یزد، تبریز و همچنین شهرهای شمال کشور برمی‌گردد و بوشهر به‌خاطر بافت و نوع زیستش خیلی به این سمت و سو سوق پیدا نکرده است. در حال حاضر در بوشهر تعدادی کارگاه - بیشتر کارگاه‌های کوچک که به‌شکل ذوقی کار می‌کنند - در این زمینه فعالیت دارند و تا جایی که می‌دانم به‌صورت جدی و پرکار کارگاه بزرگ با جذب نیروی بالا نداریم. با این همه، در دو سه سال اخیر این هنر بیشتر از قبل مورد استقبال قرار گرفته است.»